Virtual Bank (ธนาคารไร้สาขา) กำลังเป็นเทรนด์สำคัญที่ขับเคลื่อนการเปลี่ยนแปลงในระบบการเงินทั่วโลก มูลค่าตลาดของ Virtual/Neo Bank ทั่วโลกเพิ่มขึ้นอย่างก้าวกระโดดในช่วง 5 ปีที่ผ่านมา โดยมีการคาดการณ์ว่าอัตราการเติบโตเฉลี่ยสะสมต่อปีจะอยู่ที่ >40% ในช่วง 2025-2032 ปัจจัยหลักที่ทำให้สามารถขยายฐานลูกค้าได้รวดเร็วคือ 1) ความสะดวกและเข้าถึงง่าย (Convenience & Accessibility) 2) ต้นทุนต่ำและราคาจูงใจ (Low Cost & Attractive Pricing) 3) ประสบการณ์ผู้ใช้งานที่เหนือกว่า (Superior User Experience) เน้นความต้องการของลูกค้าได้ตรงจุด
สำหรับประเทศไทย ธปท. ได้ให้ใบอนุญาต 3 ราย และมีกำหนดการเปิดดำเนินการในเดือน มิ.ย. ปี 2026 โดยกลุ่มผู้ก่อตั้งของทั้ง 3 ราย มีจุดแข็งที่สำคัญ ดังนี้ 1) ความเชี่ยวชาญด้านเทคโนโลยีและข้อมูล 2) ความเชี่ยวชาญด้านการเงินและการธนาคาร และ 3) ความเชี่ยวชาญด้านการเข้าถึงลูกค้าและความภักดี จากการศึกษาการจัดตั้ง Virtual Bank ในต่างประเทศและจากประมาณการเบื้องต้นของเรา คาดว่าจะต้องใช้เวลา 3-7 ปี ในการที่จะเริ่มทำกำไร โดยเราประเมินว่าผลกระทบต่อกำไรสุทธิบริษัทจดทะเบียนที่ร่วมก่อตั้งอย่าง KTB ADVANC OR SCB จะอยู่ในระดับจำกัดในช่วง 3-5 ปีแรก และถ้าประสบความสำเร็จจะสามารถเพิ่มกำไรสุทธิได้ในระยะยาว
การเข้ามาของ Virtual Bank ในประเทศไทยคาดว่าจะเป็น "Game Changer" ต่อกลุ่มธนาคาร ในด้านประสิทธิภาพ นวัตกรรม และ การเข้าถึงบริการทางการเงิน (Financial Inclusion) มากกว่าการแข่งขันด้านปริมาณธุรกิจ เราคาดว่าจะเห็นผลกระทบในการแข่งขันด้านเงินฝากมากกว่าสินเชื่อ โดยคาดว่าส่วนแบ่งการตลาดเงินฝากของ Virtual Bank จะอยู่ในระดับไม่เกิน 2% โดยธนาคารพาณิชย์กำลังเปลี่ยนโมเดลธุรกิจเป็น Digital Banking เพื่อลดต้นทุน ประกอบกับการมีบริการครบวงจรและความน่าเชื่อถือ นับเป็นจุดได้เปรียบของธนาคารพาณิชย์
เราคาดว่า สถาบันการเงินที่ไม่ใช่ธนาคาร (Non-Bank) จะเผชิญการแข่งขันด้านสินเชื่อรายย่อยที่รุนแรงขึ้นจาก Virtual Bank เพราะกลุ่มเป้าหมายเป็นกลุ่มเดียวกัน คือกลุ่มที่ไม่ได้รับบริการทางการเงินอย่างเพียงพอและเหมาะสม (Underserved) หรือกลุ่มที่เข้าไม่ถึงบริการทางการเงิน (Unserved) โดยคาดว่า Virtual Bank จะเป็นแรงผลักดันสำคัญให้ Non-Bank ต้องปรับเปลี่ยนโมเดลธุรกิจมาใช้เทคโนโลยีและเป็นดิจิทัลมากขึ้นเพื่อยกระดับความสามารถในการแข่งขัน ซึ่งคาดว่าสินเชื่อส่วนบุคคลที่ไม่มีหลักประกัน (Unsecured Personal Loans) จะเป็นสินเชื่อประเภทแรกที่ Virtual Bank เข้ามาแข่งขันอย่างรุนแรง ซึ่งจะกระทบ AEONTS และ KTC ในขณะที่สินเชื่อรายย่อยประเภทอื่น เช่น สินเชื่อจำนำทะเบียน ก็น่าจะมีการแข่งขันจาก Virtual Bank เช่นกัน TIDLOR เป็น Non-Bank ที่มีการใช้การใช้เทคโนโลยีและโมเดลธุรกิจที่เป็นดิจิทัลมากที่สุดใน Non-Bank ที่เป็นผู้เล่นหลักในตลาดสินเชื่อจำนำทะเบียน ในขณะที่ MTC และ SAWAD ใช้โมเดลธุรกิจแบบสาขาเป็นหลัก อาจมีความเสี่ยงที่จะถูก Disrupt โดย Virtual Bank
